Shy is een getroebleerde puber met typische puberproblemen en bijhorend pubergedrag. Om tegenwicht te bieden aan zijn aanhoudende onzekerheid rookt hij als een turk en verliest hij zich het liefst in de knetterende beats die zijn koptelefoon uitbraakt. Hij wil veel en alles tegelijk: een tattoo, gezelschap, een groeischeut, een auto, gezichtsbeharing, een vriendin en… seks. Echte seks. Dat laatste heeft hij nog niet gehad, omdat zijn erecties altijd op het verkeerde moment lijken te komen. Pubers …

Minder typisch zijn de stemmingswisselingen waaraan hij soms haast ten onder gaat. Shy leeft in Laatste Kans, een tehuis voor moeilijk opvoedbare jongeren, want hij heeft zichzelf even vaak niet als wel in de hand. Laatste Kans draagt een dubbele lading: niet alleen is de toekomst van de instelling hoogst onzeker, de jongeren die er hun dagen slijten, beseffen maar al te goed dat de naam ook op hen slaat: hun verblijf in de instelling is de ­allerlaatste kans op een normaal leven later. Later, wanneer dat ook mag zijn. En normaal, wat dat ook mag inhouden.

Shy wordt aangekondigd als een verhaal van een paar opmerkelijke uren uit het leven van een tiener die de nacht in wandelt en luistert naar het stemmenorkest in zijn hoofd: de kijvende stemmen van zijn leraren, de ongeruste stem van zijn moeder, het gekwetter van de mensen die hij pijn heeft gedaan én van de mensen die van hem proberen te houden. De novelle leest als een danteske afdaling in het gevoelsleven van een puber die gebukt gaat onder tal van opgekropte gevoelens (woede, onbehagen, frustratie, tomeloos verdriet) en van de weeromstuit zijn leven en zichzelf ­radicaal in vraag stelt.

Flarden

Verwacht nevenschikkingen, parallelle observaties en associaties - alles door en naast en over elkaar, ook binnen de zinnen zelf. In de hersenpan van Shy wordt eindeloos gepingpongd. Halverwege lijkt Max Porter een gebruiksaanwijzing verstopt te hebben voor de lezer: 'De nacht is een zich voortslepende reeks flikkerende geheugenflarden zonder kop of staart, alsof hij aan het trippen is, maar hij is zo nuchter als wat, hij sjokt gewoon voort en laat zijn herinneringen stromen.' Zo moet je deze vertelling dus lezen: intuïtief. Associatief. Op goed geluk.

Shy kent twee manieren om het pingpongballetje weer rustig te krijgen: de roes van een joint en de bonkende beats van de hoekige, stuiterende drum&bass die zelfs de luidste roepers onder zijn schedel overstemmen. ­Enfin , nu en dan, want Shy's verdriet om zijn eigen onverklaarbare gedrag is bodemloos. Tijdens zijn nachtelijke ontsnapping uit Laatste Kans herinnert hij zich een gloedvolle ­scene waarin zijn moeder een hoofdrol speelt. Haar mededeling dat ze in onbruik geraakt speelgoed van hem wegschonk, ontketende in zijn hoofd een 'geomagnetische storm' en pas op het moment dat die ging liggen, keek hij op en 'schoten er zwarte wormen door zijn blikveld en wist hij niet meer waarom hij zo boos was'.

Sprookjesachtig

Naar het einde toe tilt Porter de volgens de ­regels van de kunst samengestelde karakter­tekening van zijn titelpersonage op tot een hoger niveau. Sprekende dassen duiken op en er is de vreemde maar troostrijke verschijning van een meisje. Die elementen maken het ­verhaal sprookjesachtiger en romantischer, en tegelijk ook empathischer en meer doorleefd. Want net in die sprookjesachtige passages komt Shy écht tot leven, daar waar hij tot dan in de eerste plaats gewoon voldeed aan ­literaire verwachtingen.

De Brit Max Porter is de veelvuldig gelauwerde ­auteur van enkele gebalde romans. De internationale bestseller Verdriet is het ding met ­veren werd alom geprezen voor zijn tegelijk rauwe en tedere poëtische spankracht. Net als de hoofdpersonages in dat debuut mag het personage Shy zich op het laatst toch nog ­onderdompelen in een bad van authenticiteit.

Shy is een getroebleerde puber met typische puberproblemen en bijhorend pubergedrag. Om tegenwicht te bieden aan zijn aanhoudende onzekerheid rookt hij als een turk en verliest hij zich het liefst in de knetterende beats die zijn koptelefoon uitbraakt. Hij wil veel en alles tegelijk: een tattoo, gezelschap, een groeischeut, een auto, gezichtsbeharing, een vriendin en… seks. Echte seks. Dat laatste heeft hij nog niet gehad, omdat zijn erecties altijd op het verkeerde moment lijken te komen. Pubers …

Minder typisch zijn de stemmingswisselingen waaraan hij soms haast ten onder gaat. Shy leeft in Laatste Kans, een tehuis voor moeilijk opvoedbare jongeren, want hij heeft zichzelf even vaak niet als wel in de hand. Laatste Kans draagt een dubbele lading: niet alleen is de toekomst van de instelling hoogst onzeker, de jongeren die er hun dagen slijten, beseffen maar al te goed dat de naam ook op hen slaat: hun verblijf in de instelling is de ­allerlaatste kans op een normaal leven later. Later, wanneer dat ook mag zijn. En normaal, wat dat ook mag inhouden.

Shy wordt aangekondigd als een verhaal van een paar opmerkelijke uren uit het leven van een tiener die de nacht in wandelt en luistert naar het stemmenorkest in zijn hoofd: de kijvende stemmen van zijn leraren, de ongeruste stem van zijn moeder, het gekwetter van de mensen die hij pijn heeft gedaan én van de mensen die van hem proberen te houden. De novelle leest als een danteske afdaling in het gevoelsleven van een puber die gebukt gaat onder tal van opgekropte gevoelens (woede, onbehagen, frustratie, tomeloos verdriet) en van de weeromstuit zijn leven en zichzelf ­radicaal in vraag stelt.

Flarden

Verwacht nevenschikkingen, parallelle observaties en associaties - alles door en naast en over elkaar, ook binnen de zinnen zelf. In de hersenpan van Shy wordt eindeloos gepingpongd. Halverwege lijkt Max Porter een gebruiksaanwijzing verstopt te hebben voor de lezer: 'De nacht is een zich voortslepende reeks flikkerende geheugenflarden zonder kop of staart, alsof hij aan het trippen is, maar hij is zo nuchter als wat, hij sjokt gewoon voort en laat zijn herinneringen stromen.' Zo moet je deze vertelling dus lezen: intuïtief. Associatief. Op goed geluk.

Shy kent twee manieren om het pingpongballetje weer rustig te krijgen: de roes van een joint en de bonkende beats van de hoekige, stuiterende drum&bass die zelfs de luidste roepers onder zijn schedel overstemmen. ­Enfin , nu en dan, want Shy's verdriet om zijn eigen onverklaarbare gedrag is bodemloos. Tijdens zijn nachtelijke ontsnapping uit Laatste Kans herinnert hij zich een gloedvolle ­scene waarin zijn moeder een hoofdrol speelt. Haar mededeling dat ze in onbruik geraakt speelgoed van hem wegschonk, ontketende in zijn hoofd een 'geomagnetische storm' en pas op het moment dat die ging liggen, keek hij op en 'schoten er zwarte wormen door zijn blikveld en wist hij niet meer waarom hij zo boos was'.

Sprookjesachtig

Naar het einde toe tilt Porter de volgens de ­regels van de kunst samengestelde karakter­tekening van zijn titelpersonage op tot een hoger niveau. Sprekende dassen duiken op en er is de vreemde maar troostrijke verschijning van een meisje. Die elementen maken het ­verhaal sprookjesachtiger en romantischer, en tegelijk ook empathischer en meer doorleefd. Want net in die sprookjesachtige passages komt Shy écht tot leven, daar waar hij tot dan in de eerste plaats gewoon voldeed aan ­literaire verwachtingen.

De Brit Max Porter is de veelvuldig gelauwerde ­auteur van enkele gebalde romans. De internationale bestseller Verdriet is het ding met ­veren werd alom geprezen voor zijn tegelijk rauwe en tedere poëtische spankracht. Net als de hoofdpersonages in dat debuut mag het personage Shy zich op het laatst toch nog ­onderdompelen in een bad van authenticiteit.

Vertaald door Saskia van der Lingen, De Bezige Bij, 128 blz., € 21,99.

Verberg tekst

Max Porter heeft stilaan alle vakjes in de boekenwereld afgevinkt. Hij startte als boekverkoper, en nog een goede ook, want hij werd in 2009 bekroond met de Young Bookseller of the Year Award. Daarna werd hij uitgeefdirecteur, en sinds enkele jaren is hij voltijds schrijver. Na zijn debuutroman 'Verdriet is het ding met veren' rees zijn ster pijlsnel. In 2017 ontving hij de Europese Literatuurprijs, specifiek voor de Nederlandse vertaling van zijn debuut. Met zijn tweede roman 'Lanny' (2019) bevestigde hij dat hij een schrijver is die taal- en literatuurliefhebbers wel lusten. Twee jaar geleden bracht hij 'De dood van Francis Bacon' uit, een fictierelaas over de laatste dagen uit het leven van de Iers-Britse schilder. Dat boek was hermetischer, maar Porters nieuwe roman 'Shy' sluit, gelukkig voor de modale lezer, weer aan bij zijn eerste romans.

Max Porter tast in al zijn boeken de grenzen af van wat een roman kan zijn. Net als in 'Verdriet is het ding met veren' en 'Lanny' speelt Porter in 'Shy' opnieuw met de bladspiegel: het grootste deel van het verhaal is links uitgelijnd. Die tekst geeft het standpunt weer van de tiener Shy, de protagonist naar wie het boek is genoemd. Andere stemmen komen aan het woord via inspringende en soms rechts uitgelijnde alinea's. Zo frivool als in 'Lanny', waar de woorden en tekstflarden over het blad dansten, wordt het in zijn nieuwe worp niet, al gebruikt Porter net als in zijn tweede roman diverse lettertypes voor verschillende invalshoeken. Ook in 'Shy' is een boeiende leeservaring gegarandeerd, met dialogen die overlopen in innerlijke monologen en omgekeerd.

Qua gevoel en thema ligt 'Shy' in het verlengde van Porters vorige romans: ook dit boek is intiem en zit vol tegenstrijdige emoties. Ook nu is er maar een beperkt aantal personages: behalve Shy en zijn moeder en stiefvader zijn er alleen enkele therapeuten, leerkrachten en leeftijdgenoten. De belangrijkste verhaallijn speelt zich af op het terrein van de Laatste Kans School. Dat is de instelling waar Shy door zijn radeloze moeder is geplaatst nadat hij zich in baldadigheden en kleine criminaliteit had verloren, en ze niet meer wist wat met hem aan te vangen.

Op een nacht besluit hij te ontsnappen met een rugzak vol zware stenen. Langzaam zoekt hij zich een weg naar de vrijheid die hij in de buitenwereld denkt te vinden. Ondertussen komen fragmenten uit zijn verleden voorbij: gesprekken met zijn moeder en stiefvader, met leerkrachten, met vrienden. Shy is op zich geen slechte jongen, wel een tiener die in de knoop ligt met zichzelf en de wereld, geen uitlaatklep vindt voor zijn energie en makkelijk te beïnvloeden is. Een typisch Porter-personage, want in het universum van de auteur bestaat er geen egaal zwart of helder wit, zijn personages zijn zwart en wit tegelijk. Shy is slecht én goed, onuitstaanbaar én behulpzaam. Een tiener die zich heel volwassen voordoet, veel wil en veel denkt te kunnen, maar uiteindelijk wegzakt in de vijver bij de Laatste Kans. Tegen zonsopgang keert hij terug naar de instelling, maar dat verloopt niet zonder slag of stoot.

In 'Shy' vertelt Porter met relatief weinig middelen een rijk verhaal, dat de sfeer van de nineties prima weergeeft. Naar goede gewoonte heeft hij ook in dit verhaal bovennatuurlijke elementen verwerkt voor een vleug spanning en mysterie. Voorts zit het tjokvol details die pas na een tweede of derde lezing meer betekenis krijgen. Met 'Shy' bevestigt hij wat fans al wisten: er is geen tweede Max Porter.

Verberg tekst

Een roman over eenzaamheid, opgroeien en identiteit. De lezer volgt het verhaal van Shy, een getroebleerde tiener die ontsnapt aan een tehuis voor moeilijk opvoedbare jongemannen. ’s Nachts loopt hij rond met gedachten over zijn ouders, de mensen die hij pijn heeft gedaan en de mensen die van hem proberen te houden. Hij reflecteert op zijn verleden en de beladen vraag of hij een toekomst heeft. Lichtvoetig en met gevoel voor taal geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep.Max Porter (High Wycombe, 1981) is een Britse schrijver. Hij schreef een klein aantal boeken. Zijn werk werd in meerdere landen uitgegeven.